نقش روزه در بهداشت روان از منظر قرآن و روایات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

جامعة المصطفی العالمیة

چکیده

انسان از دو بعد روح و جسم تشکیل یافته است، روان نیز بخشی از روح را به خود اختصاص می‌دهد که شامل فرایند‌های ذهنی، احساسات، هیاجانات و در نتیجه رفتار انسان می‌شود. همچنین انسان دارای زندگی فردی و اجتماعی می باشد. در روابط فردی و اجتماعی، باید روان خود را تحت کنترل قرار بدهد، تا اینکه رفتار ناسالمی از او صادر نشود. می توان از طریق برقرار نمودن ارتباط معنوی با خدای متعال، رفتار فردی و اجتماعی خود را تحت نظارت گرفت. مسلم است که عبادات علاوه بر فواید جسمی، فوائد معنوی و روانی گوناگونی را دارا است که از جمله می‌توان به پیامدهای بهداشت روان آن اشاره کرد.  نگارش حاضر تلاش دارد با رویکرد توصیفی– تحلیلی و با بهره‌گیری از متون دینی، نقش روزه‌داری را در سلامت روان بیان داشته و پاسخ درست و قانع کننده­ای در این راستا ارائه دهد. در واقع تأثیر روزه را در داشتن حالت توازن میان شخص و عالم اطراف او، همچنین سازگاری با خویش و افراد جامعه و همزیستی واقعیت‌های باطنی خود و واقعیت‌های خارجی بیان نماید. یافته های پژوهش
 نشان می دهد روزه‌داری در سلامت و بهداشت روان انسان از لحاظ فردی تاثیراتی مانند استحکام‌بخشی به ارادة انسانی، کنترل خواسته‌های جنسی، نشاط، پرهیزکاری و از لحاظ اجتماعی نیز اثراتی مثل غفلت‌زدایی، به حد اقل رسیدن جرم‌ها، تربیت روحیة برابری و... را داشته و در نتیجه نقش مهمی را در بهداشت روانی انسان ایفا می کند.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم، مترجم: رضایی اصفهانی، محمد علی، و جمعی از مترجمین، 1383، انتشارات موسسة تحقیقاتى فرهنگى دارالذکر، قم.
ابن أبی الحدید، عبد الحمید بن هبة الله‏، 1404، شرح نهج البلاغة، انتشارات مکتبه آیت الله المرعشی النجفی،‏ قم‏.
ابن بابویه، محمد بن على،‏ 1378، عیون أخبار الرضا،‏ انتشارات جهان، تهران‏.
.........................................، 1385، علل الشرایع، انتشارات کتاب فروشی داوری، قم.
ابن حیون، نعمان بن محمد مغربى،‏ 1385، دعائم الإسلام، انتشارات‌ ‏مؤسسة آل البیت، ‏قم، ‏چاپ دوم.‏
ابن شعبه حرانى، حسن بن على‏، 1404، تحف العقول‏، انتشارات جامعه مدرسین‏، قم، چاپ دوم.
ابن طاووس، علی بن موسی، 1409، اقبال الاعمال، انتشارات دار الکتب الاسلامیه، تهران، چاپ دوم.
اشعری قمی، احمد بن محمد، النوادر، 1408، انتشارات مدرسه الامام المهدی، قم.
بحرانى، سید هاشم بن سلیمان، ‏1374، البرهان فی تفسیر القرآن،‏ انتشارات مؤسسة بعثه، قم.
برقى، احمد بن محمد بن خالد، 1371، المحاسن‏، انتشارات دار الکتب الإسلامیه، قم، چاپ دوم.‏
پاکدامن، محمد طاهر، 1388، بهداشت تغذیه در قرآن و حدیث، (پایان‌نامه ارشد).
جوادی آملی، عبدالله، 1389، جامعه در قرآن، انتشارات اسراء، قم، چاپ سوم.
..................................، 1378، حکمت عبادات، انتشارات اسراء، قم، چاپ دوم.
حر عاملی، محمد بن حسن، 1409، وسائل الشیعه، انتشارات مؤسسة آل البیت، قم.
............................................، 1418، الفصول المهمه فی اصول الائمه، انتشارات معارف اسلامی امام رضا، قم.
خلجی موحد، امان اله، 1383، روانشناسی در قرآن کریم (تفسیر نکته‌های روانشناختی آخرین کتاب آسمانی)، انتشارات کتاب مبین، رشت.
دهخدا، علی اکبر، 1337، لغت نامه، انتشارات سیروس، بی­جا.
راغب اصفهانى، حسین بن محمد، 1412، المفردات فی غریب القرآن‏، انتشارات‌ دارالعلم الدار الشامیه، بیروت‏.
راوندی، قطب الدین، 1405، فقه القرآن، انتشارات مکتبه المرعشی النجفی، قم، چاپ دوم.
رضایی اصفهانی، محمد علی، 1387، تفسیر قرآن مهر، انتشارات پژوهشهای تفسیر و علوم قرآن، قم.
...............................................، 1381، پژوهشى اعجاز علمى قرآن، انتشارات کتاب مبین، قم، چاپ سوم.   
شیرازی، مکارم، 1374، تفسیر نمونه، انتشارات دار الکتب الاسلامیه، تهران.
صادقیان، احمد، 1386، قرآن و بهداشت روان، انتشارات پژوهش‌های تفسیر و علوم قرآن، قم.
طباطبایى، سید محمد حسین‏، 1417، تفسیر المیزان، انتشارات اسلامى جامعة‏ مدرسین حوزه علمیة قم‏، چاپ پنجم.‏
..............................................‏، محمد حسین، روابط اجتماعی در اسلام، بی­جا، بی­تا.
طبرسی، فضل بن حسن، 1360، ترجمه تفسیر مجمع البیان، انتشارات فراهانی، تهران.
طوسى، محمد بن حسن، 1407، تهذیب الأحکام، انتشارات دار الکتب الإسلامیه، ‏تهران، ‏چاپ چهارم.‏
.......................................، 1414، الامالی، انتشارات دار الثقافه، قم.
عروسى حویزى، عبد على بن جمعه، 1415، تفسیر نور الثقلین،‏ انتشارات اسماعیلیان، قم، چاپ چهارم.‏
عمید، حسن، 1375، فرهنگ فارسی عمید، انتشارات امیر کبیر، تهران، چاپ پنجم.
عیاشی، محمد بن مسعود، 1380، تفسیر عیاشی، (2 جلدی) انتشارات المطبعه العلمیه، تهران.
فیض کاشانى، محمد محسن بن شاه مرتضى، 1406، الوافی‏، انتشارات کتابخانة امام أمیر المؤمنین على،‏ اصفهان.
.......................................................................، 1415، تفسیر الصافی، انتشارات الصدر، تهران، چاپ دوم.
قرائتى، محسن‏، 1383، تفسیر نور، انتشارات مرکز فرهنگى درس‌هایى از قرآن، ‏تهران، ‏چاپ یازدهم.
قرشی، علی اکبر، 1372، قاموس قرآن، انتشارات دار الکتب الاسلامیه، تهران، چاپ ششم.
قمی مشهدی، محمد بن محمد رضا، 1368، تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، انتشارات وزارت ارشاد اسلامى،‏ تهران.
کلینی، محمد بن یعقوب، 1407، کافی، انتشارات ‏دار الکتب الإسلامیه، تهران، ‏چاپ چهارم‏.
لیثى واسطى، على بن محمد، 1376، عیون الحکم و المواعظ، انتشارات دار الحدیث، قم.
مجموعة مقالات، اسلام و بهداشت روان، 1382، انتشارات دفتر نشر معارف، تهران.
مفید، محمدبن محمد، 1413، المقنعه، انتشارات کنگرة جهانی هزاره شیخ مفید، قم. 
نجاتی، دکتر محمد عثمان، قرآن و روانشناسی، 1369، انتشارات بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، مشهد، چاپ دوم.
نورى، حسین بن محمد تقى، 1408، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، انتشارات مؤسسة آل البیت‏، قم.
نوری، محمد رضا، 1383، بهداشت در قرآن، انتشارات واقفی، مشهد