آیه ذر از منظر تفسیر المیزان و نمونه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

جامعة المصطفی العالمیة

چکیده

مسأله پژوهش حاضر این است که اخذ میثاق و پیمان از فرزندان آدم در آیه «ذر» چگونه بوده و در کدام موطن صورت گرفته است؟. نویسنده با استفاده از روش توصیفی تحلیلی سعی نموده است جواب این سوال مهم را از منظر تفسیر «المیزان» و «نمونه» مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. یافته­های تحقیق نشان میدهد که علامه طباطبایی قایل بر این است که اخذ میثاق در عالم ملکوت صورت گرفته و زبان گفتگو زبان قال می­باشد نه زبان حال زیرا سیاق آیة «ذر» و جملات خطابیه (أَلَستُ بِرَبِّکُم) و جوابیه (قَالُوا بَلی شَهِدنَا) با زبان قال سازگار است. همچنین «عالم ملکوت» از حیث زمان مقدم بر عالم دنیا نیست، بلکه این عالم با عالم دنیا متحد است و تقدمی که بر عالم دنیا دارد مانند تقدم «کُن» بر «فَیَکُن» (یعنی تقدم «امر دفعی» بر «امر تدریجی») است.در مقابل این اندیشه، صاحب تفسیر نمونه می گوید: خداوند با زبان تکوین با بنی آدم صحبت کرده و از آنان درمورد ربوبیتش عهد گرفته است و مستندات علامه طباطبایی قابل اعتماد و اعتنا نیستند.

کلیدواژه‌ها


  1. قرآن کریم.
  2. (مشهور به داماد)، سید محمد باقر، التعلیقه علی کتاب الکافی، انتشارات خیام، قم، 1403 ه. ق.
  3. امام فخر رازی، تفسیر کبیر، دو جلده (15-16)، چاپ سوم، تهران، بی‌تا.
  4. جوادی آملی، عبدالله، فطرت در قرآن (تفسیر موضوعی)، (ج 12)، انتشارات اسراء، چاپ چهارم، قم، 1386 ه. ش.
  5. زمخشری، محمود بن عمر، تفسیر کشاف، (ج 2)، انتشارات دار الکتاب عزّی، بیروت- لبنان، بی‌تا.
  6. سبحانی، جعفر، منشور جاوید، (ج 2)، انتشارات مؤسسة امام صادق(ع)، قم، چاپ سوم، 1373 ه. ش.
  7. شرف الدین، عبد الحسین، فلسفة المیثاق و الولایة، انتشارات عرفان، چاپ دوم، 1371 ه. ق.
  8. طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان، مترجم: سید محمد باقر موسوی همدانی، (ج 8)، دفتر انتشارات اسلامی، قم، بی‌تا.
  9. طبرسی، ابی­علی فضل بن حسین، مجمع البیان، (ج 4)، انتشارات مؤسسة اعلمی بیروت- لبنان، چاپ اول، 1415 ه. ق.
  10. کلینى، محمد بن یعقوب، الکافی، (8 جلد)، ناشر: دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1365 ه. ش.
  11. محمدی ری­شهری، محمد، منتخب میزان الحکمة، (ج 2)، انتشارات سازمان چاپ و نشر دار الحدیث، قم، چاپ پنجم، 1385 ه. ش.
  12. مصباح یزدی، محمد تقی، تماشای فرزانگی و فروزندگی، چاپ اول، انتشارات مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، قم، 1386 ه. ش.
  13. مصباح یزدی، محمد تقی، مشکات (معارف قرآن 1- 3)، انتشارات مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، قم، چاپ دوم، 1388 ه. ش.
  14. مکارم شیرازی، ناصر و جمعی از نویسندگان، نمونة، (ج 7)، انتشارات دارالکتب الاسلامیة، تهران، چاپ 25، 1381 ه. ش.
  15. راغب اصفهانى، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق: صفوان عدنان داودی، ناشر: دار العلم الدار الشامیه، دمشق بیروت، چاپ اول، 1412 ه. ق.
  16. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، تحقیق: سید احمد حسینی، ناشر: کتابفروشی مرتضوی، تهران، ‏چاپ سوم، 1375 ه. ش.
  17. قرشى، سید على اکبر، قاموس قرآن، ناشر: دار الکتب الاسلامیه، تهران، چاپ ششم، 1371 ه. ش.‏