شیوه های مدارای پیامبر (ص) و نقش آن در ترویج صلح از منظر قرآن

مدارا، گونه ای از سیاست مصلحت جویانه است که در انتشار ادیان مختلف نقش مؤثری ایفا کرده و پایه های روابط اجتماعی را مستحکم و امکان تفاهم و تبادل انسانی را تقویت می کند. این شیوه، از مهمترین اصول اتخاذی سیاستمداران ادیان مختلف در مقابل مخالفان است. پیامبر اسلام در دوران مکی و مدنی با گروه­های مختلفی همچون مومنان، منافقان، اهل کتاب و کفار مواجه بودند و بر اساس مصلحت و شرایط حاکم، با این گروه ها تعامل می نمودند. این تعامل بر طبق اصول و معیارهایی بوده است که از جمله مهمترین آنها، اصل مدار بود. ایشان در برخورد با گروه­های مذکور، اصل اولیه را بر مبنای رفق و مدارا بنا نهادند، اما آنگاه که اصول تغییر ناپذیر دین و اساس دعوت ایشان هدف قرار می گرفت، صلابت و قاطعیت پیامبر نمودار می گشت. از مهمترین آثار این رفتار، ترویج دین اسلام، اتحاد و الفت بین مسلمانان و گرایش قلبی مخالفان به اسلام بوده است. مدارایی که پیامبر به کارگیری آن را در رأس سیاست خویش جای می دادند، به شیوه های مختلف از قبیل: دعوت با حکمت، موعظه حسنه و جدال احسن  همراه بود. این رفتار در برخی موارد با تغافل و چشم پوشی همراه و با هدف جذب مردم به سوی دین مبین اسلام صورت می گرفت.