مدارا، مخاطب و جامعه هدف قرآن همه انسان‌های عصر نزول و پس از آن است. قلمرو هدایت‌گری قرآن همه عرصه‌های حیات فردی و اجتماعی انسان را شامل می‌شود. با تأمل و تعمق در آموزه‌های کلام وحی روشن می‌گردد که ماهیت، ظرفیت و غایت انسان و مسیر رشد و تعالی همه‌جانبه او در همه ابعاد و شئون فردی و اجتماعی و نحوه تعامل مؤثر و سازنده افراد انسانی با همنوعان و با محیط پیرامون از جمله پرسش‌ها و چالش‌های بنیادین و فراگیری است که در کانون رویکرد هدایتی قرآن قرار گرفته و محور و موضوع اصلی بخش عمده‌ای از آیات قرآن کریم می‌باشد. ازاین‌رو نگارندگان سعی دارند در این پژوهش با مراجعه به آیات کلام وحی و بهره‌گیری از اقوال مفسران و با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی چگونگی تعامل مؤثر با دیگران را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند و از این رهگذر ضمن ترسیم جامعیت قرآن کریم، نحوه تعامل کلامی مؤثر با دیگران در سطوح مختلف ارتباطات را به‌صورت کاربردی و سازنده با استناد به ادله قرآنی تبیین و تشریح نمایند. برآیند و ره‌آوردهای پژوهش نشان می‌دهد که قرآن کریم مؤلفه‌های همچون خوب گوش دادن و گزینش بهترین، شفاف و روشن و به بهترین نوع ممکن سخن گفتن، محققانه سخن گفتن، اجتناب از شتاب‌زدگی در تصمیم‌گیری، نهایت سرزنش برای شتاب‌زدگی در تکذیب، استدلال و فهم استدلال در سخن گفتن و کرامت بخشی به مخاطب در سخن گفتن، توصیه و تأکید نموده است. همچنین روشن شد التزام و پایبندی به موارد یاد شده نقش محوری در ایجاد روابط حسنه و ماندگار در خانواده و اجتماع داشته و جلوی بسیاری از کج‌فهمی‌ها و کدورت‌ها و تخاصم و تعاندها گرفته می‌شود.
)